De Corona-crisis, drama of zege? Twee weken geleden namen we samen het jaar 2020 door en kwamen tot een aantal interessante conclusies. Natuurlijk was het een jaar met veel onzekerheid, met verlies, menselijk en zakelijk, voor een heleboel mensen en organisaties. We realiseerden ons ook dat voor ons 2020 ook een jaar van groei is, vanuit een veel breder perspectief. S: Als mens heb ik een aantal crisissen meegemaakt en als ondernemer is dit nu mijn tweede crisis. Het fascinerende van een crisis is dat het enorm veel pijn doet, maar de lessen en kracht die je eruit haalt het grootste cadeau is dat je kunt krijgen, gek genoeg. Je leert vooral jezelf, je omgeving en je eigen bedrijf heel goed kennen. Alles ligt in één klap bloot, in al zijn kwetsbaarheid. De waarde van bepaalde mensen en zaken worden opeens heel helder. Bovenal je eigen toegevoegde waarde. Vooral in deze bijzondere crisis waar de vitale beroepen de helden van de maatschappij bleken. Of eigenlijk altijd al waren, maar nu zichtbaar opvielen. Juist in deze tijden komt het er dus op neer, heb je een rol van betekenis als de hele wereld instort? Invloed op de pandemie is minimaal, maar invloed hoe je met de pandemie omgaat is maximaal. Dus 2020 bleek een jaar waarin we de kans hadden om dit cadeau uit te pakken. J: Het was wel een bijzonder gek en onzeker jaar, en zo snel voorbij gegaan. Ik kan me iets herinneren wat me heel erg heeft geholpen, maar ook heeft geraakt in de afgelopen maanden. Ik sprak jou in de eerste weken van de eerste lockdown en jij gaf aan dat je inschatte dat deze crisis Nolost waarschijnlijk geld zou kosten, maar dat jij wel erg bewust aangaf dat je waar wilde voor jouw leergeld: ‘Ik ga heel veel leren de komende periode’. Ik zat toen nog redelijk in de angstmodus van ‘waar gaat dit allemaal heen’ en ik weet dat ik bij mezelf dacht: ‘Ik ga ook meer op deze manier naar de komende maanden kijken, als een groot leerproces, met angsten, boosheid, onzekerheid. Al die dingen waarover ik vertel en waar ik opeens midden in zat. Die denktrant of deze manier om naar de wereld te kijken hebben me heel erg geholpen. Wat heeft deze situatie jou opgeleverd? S: Meer eigen regie en gek genoeg ook veel meer vrijheid binnen de kaders. Deze situatie geeft mij de mogelijkheid mooie dingen neer te zetten, op onze manier. Ik ben ook vaker en intensiever met mijn gezin geweest. Ik ben heel blij met de tijd die ik met mijn dochter heb kunnen doorbrengen. Het waren zulke waardevolle maanden als gezin. Daar heb ik ook wel heel bewust voor gekozen, ik heb mezelf de vraag gesteld: Wat kan ik doen zodat ik achteraf dankbaar ben voor deze situatie? Groei is zo veel breder dat alleen het financiële plaatje of bedrijfsresultaten. Begrijp me niet verkeerd, die resultaten zijn echt belangrijk, maar wat we volgens mij van deze situatie kunnen leren is dat groei ook zit in persoonlijke ontwikkeling, het overkomen van moeilijke situaties, nieuwe perspectieven kiezen. J: Ja die laatste herken ik ook wel, in een gesprek gaf een van de leiders van een multinational aan dat ze qua resultaten een waanzinnig goed jaar draaiden, maar dat ze ook merkten dat hun medewerkers minder blij waren en de verbinding misten. Het behalen van mooie resultaten is één element, maar wij mensen willen ook kunnen verbinden en samen zaken uitvinden. Wat we dus leren is dat fijn werk uit zoveel meer bestaat dan goede cijfers halen. Ik denk dat we daar nu veel bewuster van zijn dan vorig jaar rond deze tijd. S: Ik vind dat inderdaad erg belangrijk. Dat is waar we ons bij Nolost al veel langer op richten, mensen werken beter in omgevingen waarbij ze verbinding voelen en kunnen groeien. Dat is ook wat in deze tijd het verschil maakt, mentaal leiderschap waarin leiders juist oog hebben voor de meer psychologische aspecten. Ik zie duidelijk dat organisaties die zich richten op dat bredere perspectief van groei ook betere financiële resultaten behalen, zelfs of wellicht wel vooral in deze tijden. J: Dat vind ik wel mooi, dus wat je eigenlijk zegt is dat door je meer te focussen op leren en ontwikkelen ga je betere resultaten behalen, juist ook in onzekere tijden als deze? Daar lijkt een soort contradictie in te zitten. S: Op het moment dat alles goed gaat, is het makkelijk om er nog even een opleiding bij te doen, jezelf te verrijken met leuke en interessante content en jezelf lekker ontspannen te ontwikkelen. Maar in tijden van overleven is er vaak helemaal geen urgentie om te ontwikkelen. En gek genoeg, is dat juist de tijd dat je het meest ontwikkeld. Als mens, professional, ondernemer, vader etc. Dus die kans juist aangrijpen om bewust te groeien in crisistijd is cruciaal. En het mooie is, als je dus in de overlevingsstand bewust bezig bent met de levenslessen die je krijgt, resultaten een logisch gevolg zijn. Groei is dus een middel om te excelleren en steeds betere prestaties te leveren. J: Wat ik heel interessant vind is waarom er sommige mensen en bedrijven zijn die veel beter uit deze crisis komen dan anderen, en als je dan beter kijkt wat het verschil maakt is dat voor mij het gegeven van posttraumatische groei, de coping strategie die maakt dat je kunt leren van crises. In de jaren ’90 deden twee onderzoekers onderzoek naar de manier waarop mensen met traumatische gebeurtenissen omgingen en vonden toen eigenlijk 3 manieren van coping: Homeostatic coping: proberen terug te komen naar de oude staat of status quo Transformational negative coping: onze overtuigingen en cognities passen zich aan aan de nieuwe situatie, maar dat leidt tot teveel stress en negatieve psychologische aspecten zoals depressie Transformational positive coping: onze overtuigingen en cognities passen zich aan de nieuwe situatie en dat leidt tot meer dankbaarheid, het zien van nieuwe kansen, meer verbinding. Als je kijkt naar hun onderzoek dan zie je dat een gedeelte van die coping geen keuze is, dat is genetisch bepaald. De een is van nature optimistischer of veerkrachtiger. Een ander stuk zit ook in opvoeding en omgeving, die herken ik heel sterk. Mijn vader ramde er vroeger toen ik klein was al in dat het nooit gaat om wat je meemaakt, maar dat het altijd gaat om hoe je ermee omgaat. En zo’n 30-40% van die mindset kan je beïnvloeden. Daarbij komt voor mij wel erg naar voren dat het helpt om elkaar daar op uit te dagen. De opmerking die jij over leren en groeien maakte in maart van dit jaar heeft mij daarin heel erg geholpen om op een andere manier naar dezelfde situatie te kijken. Minder uit behoud of angst, veel meer uit het zien van mogelijkheden en dingen proberen. Wat is jouw coping? Hoe doe jij dat? Ook met jouw collega’s. S: Toen medio maart COVID-19 insloeg als een bom in Nederland zijn we direct op meerdere manieren de focus gaan leggen op de hechte verbinding met elkaar. Gelukkig hebben we al jaren gewerkt aan vertrouwen, waardoor je op het battle field blind op elkaar kunt bouwen. We hebben de kans aangegrepen om de crisis te gebruiken om nog hechter en nog meer complementair aan elkaar te zijn, immers verbindt een gezamenlijke vijand enorm. Vanuit die verbinding zijn we ook over de crisis heen blijven kijken. Dus we hebben onze toegevoegde waarde op korte, maar ook op lange termijn. We gaan namelijk niet sprintend een marathon rennen, dus we hebben altijd oog gehouden voor onze visie richting 2025. Vanuit het vasthouden waar je altijd in hebt geloofd, dichtbij elkaar en je expertise te blijven, zijn we creatief gaan nadenken hoe we in de huidige context en behoeften onze klanten zo goed mogelijk kunnen helpen. En ik kan je vertellen, dat gaf ons zoveel motivatie en kracht dat we uiteindelijk een hartstikke goed jaar draaien. En dan bedoel ik juist niet alleen het resultaat, maar alles daarvoor. De verbinding met klanten werd nog beter en persoonlijker, onze diensten werden nog waardevoller en effectiever en tot slot zijn we allemaal als persoon en professional enorm gegroeid. J: Ik vind eigenlijk dat we veel te streng voor onszelf zijn. Kijk eens hoe we ons hebben aangepast in deze situatie. Dat hadden we ons toch vorig jaar niet kunnen voorstellen? Ons brein en daarmee onze patronen veranderen evolutionair. We kunnen snel in de crisisstand, freeze, fight en flight, en dat houden we een tijdje vol op adrenaline, maar na een tijdje wordt een crisis een soort van normale situatie. Dat is waar we nu natuurlijk ook in zitten. Wat natuurlijk voor veel van ons geldt is dat we onze oude patronen en werkwijzen 1-1 proberen te plakken op onze nieuwe manier van werken op afstand. Wat ik zo een mooi voorbeeld vind is dat we onze corridor-momentjes, de momenten dat je in de wandelgangen even een vraag tussendoor stelt, niet meer hebt. Wat veel van ons doen is dat we teams-meetings gebruiken om die vragen en opmerkingen tussendoor op te vangen, maar wat er dan gebeurt is dat we in de ochtend tegen een muur van corridor-momentjes aankijken, omdat de standaard tijdseenheid in Teams een half uur is. Wat ik merk is dat die mensen en organisaties succesvol zijn die erkennen en zien dat het werken op afstand iets anders vraagt, een ander spel is. Ik denk dat een van mijn belangrijkste learnings is geweest van de afgelopen tijd. We moeten heel bewust met elkaar werk weer opnieuw gaan uitvinden. Als ik bijvoorbeeld bij onze organisatie kijk zie ik dat we nu 75% van ons werk online doen, dat werkt goed en dat komt vooral omdat we het behandeld en geïdentificeerd hebben als een ander spel. Dat vraagt ook bewust om andere dingen te leren en dat is ook kneiterconfronterend. S: De Corona-crisis kent vele slachtoffers, maar om mij heen heb ik heel veel mensen gezien die niet in de slachtofferrol zijn gaan zitten, maar juist boven zichzelf uit zijn gestegen. Of het nou gaat om het lesgeven aan je kinderen, de verzorging van je ouders (op afstand), op de IC helpen in de ziekenhuizen, pakketten rondbrengen of zelf het COVID-virus doorstaan. De crisis kent dus vele winnaars; mensen die zichzelf hebben overtroffen en die moeilijke situaties hebben overwonnen. Ook ik heb een grotere groei doorgemaakt afgelopen jaar, dan in al die jaren daarvoor. Als vader, als partner, als vriend en zelfs als ondernemer. Ook in mijn vak “organisatiepsychologie” zijn weer enorme stappen gezet, zowel ik als vakidioot als ook onze gehele organisatie. Dus ik ben onwijs trots op al onze medewerkers die juist in deze tijden het beste van zichzelf hebben laten zien, maar ook onwijs trots op al onze klanten die vaak in hele heftige omstandigheden alsnog in staat waren om te floreren. J: Het is gek wellicht om dit te zeggen, maar ik had de afgelopen maanden voor geen goud willen missen. Ik heb in de afgelopen 8 maanden zo ontzettend veel geleerd, qua skills, maar ook over mijzelf. Ik dacht dat ik veel beter met verandering was dan ik dacht. Om het nog sterker te zeggen, ik heb dit jaar in die korte tijd meer geleerd dan in de 6-8 jaar daarvoor. Nieuwe perspectieven, andersoortige verbindingen met mensen op werk en ook privé, veel meer met elkaar voorbij de beleefdheid. Als jij me in februari had gezegd: zo gaat jouw jaar eruit zien en ik had kunnen kiezen dan had ik nee gezegd, maar achteraf heb ik weer zoveel geleerd van dit ongemak. Vraag is natuurlijk hoe ik dit nieuwe bewustzijn vasthoud.