Perspectief? Avondklok, Britse variant, aanhoudende thuisscholing, wachtlijsten bij GGZ-instellingen Een kleine bloemlezing uit het nieuws van deze week. In de mentale marathon wordt de eindstreep steeds een beetje verlegd, zonder dat duidelijk is waar deze dan wel ligt. Uit onderzoek van Nolost blijkt dat veel van ons mentaal uitgeput zijn. Mensen gebruiken vaker het woord ‘ coronamoe’ in hun antwoorden en kunnen niet uitkijken naar leuke momenten die gaan komen (zoals vakanties, feestjes etc.), vooral ook omdat het onzeker is of dat het allemaal wel doorgaat. De uitputting lijkt vooral terug te herleiden naar het ontbreken van een helder perspectief, met name ook omdat mensen niet zien of we wel op korte termijn uit deze Coronacrisis komen. Kortom, we weten heel veel dingen op dit moment niet, en die onzekerheid lijkt om te slaan in mentale problemen, maar ook in een soort fatalistische houding. Geen zin in digitale nieuwjaarsborrels, dag in dag uit dezelfde sleur. De peper en het zout zijn wel een beetje uit het leven gehaald. We kunnen als mens veel aan, vooral als we ook invloed kunnen uitoefenen op onze situatie. Maar dat is nu juist wat we in deze situatie niet altijd kunnen, noch weten. We hebben dus een duidelijke richting nodig, al is het een klein stipje op de horizon. Maar hoe kan je dat als werkgever geven als er nog zo veel onduidelijk is? Accepteren dat er geen perspectief is? Op korte termijn sturen? Of juiste op hele lange termijn sturen, zelfs over 2021 heen? Hoe geef je perspectief aan het bedrijf als er op dit moment weinig maatschappelijk perspectief is? Want ondanks de start van de vaccinatie is er meer onbekend dan bekend. En dat stuurt niet fijn als werkgever, dikke vette mist, geen koers in zicht… Wellicht kunnen we iets leren uit het verleden. Bijvoorbeeld van Victor Frankl, de psychiater die Auschwitz overleefde. De ervaringen van Frankl toonde hem dat wij mensen het vermogen hebben om betekenis te vinden, om het even in welke omstandigheden vinden en geven ze zin, zelfs in de meest pijnlijke en absurde. Victor Frankl deed dat door zich te focussen op het grote plaatje en zich niet teveel te verliezen in het hier en nu. Ook James Stockdale biedt inspiratie. Deze Amerikaanse militair zat 7 jaar onder erbarmelijke omstandigheden in krijgsgevangenschap en hij gaf aan dat je nooit moet wegkijken van de realiteit, maar die moet je combineren met een onuitputtelijk geloof en vertrouwen in eigen veerkracht, inventiviteit en incasseringsvermogen. Deze ogenschijnlijke tegenstelling werd later de Stockdale-paradox genoemd. Als die mannen dat in het verleden konden, kunnen wij dat nu ook. Op korte termijn kan je, samen met jouw collega’s, perspectief creëren, daar heb je alleen elkaar voor nodig. Focus op wat er nu wel kan en benut die creatieve kansen. Dat geeft ook veel meer energie dan vooral blijven hangen in alles wat we niet kunnen en mogen en waar we geen invloed op hebben. Schets alvast het perspectief van de toekomst, de wereld zonder pandemie of met een controleerbare situatie. Want is de kans dan niet levensgroot dat er wachtrijen zijn in de restaurants, vliegtuigen bomvol zitten met reislustige mensen, tsunami aan feestjes, bruiloften en andere partijen allemaal ingehaald moeten worden. Zijn we voorbereid op een juist weer een stortvloed aan werk? Kappers die nog langer haar moeten knippen, rijscholen die inmiddels een extra jaargang moet leren rijden, reguliere zorg die weer volop moet draaien etc. etc. Het lijkt nu crisis, maar wellicht is het stilte voor de storm? Ook daar kunnen we lessen leren uit het verleden. Na elke pandemie, van de pestepidemieen in de middeleeuwen tot de Spaanse griep in 1918 zien we wat deskundigen ‘postpandemische euforie’ noemen. Dat was een van de redenen voor de roaring twenties vorige eeuw. Ook op allerlei andere aspecten lijken we op een keerpunt te staan. Of gaan we echt in een hele andere wereld terecht komen? Waar mensen eerder thuis eten dan in een café? Liever in Nederland op vakantie gaan dan in het buitenland? Of liever zelf naar de winkel gaan in plaats van online bestellen? De meeste onderzoeken laten zien dat we heel snel weer terugveren in oud gedrag, oude patronen en gewoonten. Ofwel, misschien moeten we niet focussen op de korte termijn quick wins, maar ons borst alvast nat maken voor de wereld na corona. Die hoogstwaarschijnlijk er hetzelfde uitziet, maar nog harder gaat draaien. Na uitvraag onder medewerkers of ze behoefte hebben om naar kantoor te komen blijkt meer dan 90% dit heel graag te willen, heel graag zelfs. Kortom, de kans is levensgroot dat we “gewoon” weer massaal naar kantoor gaan, er weer lange files gaan komen etc. etc. En tuurlijk zullen we iets meer thuiswerken, zal werkend Nederland iets minder reizen per vliegtuig en zullen we online blijven winkelen. Dus staat de wereld nu in de fik? Of is er alleen iets aangewakkerd om straks nog harder te vlammen met elkaar? Het kapitalisme nog een boost te geven en weer ultieme groei na te streven met zijn allen? Als we de onderzoeken moeten geloven lijkt het er wel op… Dus wat is het perspectief? Oude wijn in nieuwe zakken? Dat hangt van ons af, maar ook vooral van jouw klanten af, dus ga vooral met hen in gesprek en luister ook goed naar de behoeften van medewerkers. Zij bepalen, samen met jou, het perspectief, niet de overheid. Stel je als leider kwetsbaar en eerlijk op. Als je het niet weet, als iets niet kan, wees daar open en eerlijk over en schets een reëel scenario. Iemand die daar de afgelopen tijd steeds een voorbeeld is geweest, is Diederik Gommers, hij is reëel, nuchter, zoekt de verbinding, toont begrip en is brutally honest als het moet. Veel wijsheid toegewenst! Sven Rickli (directeur Nolost) & Johan Veneman (directeur Mind Work Productions)