Leo Bormans - wetenschapper

“Ik haat smileys”

Leo Bormans staat in de Stationsstraat in zijn woonplaats Leopoldsburg. Aan de ene kant een fitnesscentrum, aan de andere kant een gokhal. De ideale setting voor een geluksprofessor. “Voor kortstondig geluk moet je hier zijn.” We spreken Bormans over het verband tussen ongemak en geluk. Wat brengt ongemak ons in de zoektocht naar geluk?

“Ongemak is integraal onderdeel van onze geluksbeleving. We hebben lang gedacht dat verdriet en geluk tegengesteld aan elkaar zijn. Maar dat is niet waar. Als je intens verdrietig kunt zijn, kun je ook intens gelukkig zijn. De psychologie heeft zich honderd jaar vergist, want het heeft zich beziggehouden met wat mensen ongelukkig maakt. What you focus on, is what you get.  Maar wij zijn nu gaan kijken wat een mens gelukkig maakt.”

 Eigenaar worden
“Of je tegenslag hebt of niet, maakt maar 10 procent uit van onze geluksbeleving. Veel meer wordt bepaald door de erfelijkheid, zo’n 50 procent.  Op de resterende 40 procent van je geluksbeleving heb je zelf invloed. Belangrijk hierin is hoe je ongemak interpreteert. Er zijn mensen die denken ‘waarom heb ik toch altijd die tegenslag, waarom overkomt mij dit?’ Zij voelen zich slachtoffer. Er zijn ook mensen die een kans zien in ongemak. Zij worden eigenaar. Dat is heel belangrijk. Dan kun je doelen stellen en deze opdelen in kleine doelen. Het goede nieuws is dat dit zaken zijn die je kunt leren.

Je hoeft niet de hele tijd gelukkig te zijn. Ik haat smileys. Die leggen je op dat je de gelukkig moet zijn. Dat maakt het voor veel mensen moeilijk. Die voelen het als een soort sociale verplichting om happy te zijn en als je het niet bent, is het je eigen schuld. Pas als je inziet dat verdriet en ander ongemak onderdeel is van je leven, wordt het dragelijk.”

Gelukkig in de rolstoel
“Ik ken een vrouw die snel aftakelt als gevolg van een ziekte. Drie jaar geleden kon ze nog alles en nu is ze in een rolstoel beland. Ze weet dat ze nog verder achteruitgaat. Toch zegt ze ‘Ik heb me nog nooit zo gelukkig gevoelt.’ Soms ben je op bezoek bij een terminale patiënt en ga je vrolijker naar buiten dat je naar binnen bent gegaan. Hoe komt dat? Dat hebben we onderzocht. Het blijkt dat mensen als gevolg van tegenslag drie vaardigheden kunnen ontwikkelen. Ten eerste ontdekken ze nieuwe talenten. De mevrouw in de rolstoel vertelt anderen over hoe ze met haar ziekte omgaat en komt erachter dat ze lesgeven heel leuk vindt. Het tweede dat je leert, is het belang van vrienden. Je merkt dat je niet alleen bent. Je begint te denken in de kwaliteit van relaties. Dat aspect is iets wat ons heel gelukkig maakt. Ten derde leer je door ongemak prioriteiten te stellen in het leven. Maar waarom wachten wij altijd tot ons iets ergs overkomt voordat we gaan doen wat belangrijk voor ons is?”

Niets doen maakt niet gelukkig
“Er zijn heel veel definities van geluk. Welke me het meeste aanspreekt, is die van de London School of Economics: ‘Hapiness is feeling good while doing good’. Men maakt ons wijs dat we ons hele leven in een hangmat willen liggen. Maar uit onderzoek blijkt dat we niet niets willen doen. We willen uitdagingen overwinnen. Het leven mag leuk zijn, maar je moet ook iets zinnigs doen. Er is lang geroepen dat we moeten lijden om gelukkig te zijn. Dat we een helse wandeltocht naar Santiago de Compostella moeten ondernemen. Dat is niet waar. Het leven mag leuk zijn, maar het is niet altijd leuk.”

Waterlelies
“Mijn beste vriend is een vluchteling uit Afghanistan. Hij woont hier in het dorp, in een container met zijn gezin. Je zou denken dat vluchtelingen worden gedreven door wanhoop, maar dat is niet waar. Het is hoop dat hen drijft. Geluk heeft te maken met hoopvol denken. Hoopvolle mensen zijn mensen die doelen stellen, wegen om die doelen te bereiken en eigenaar blijven van hun leven. Ik leer van mijn Afghaanse vriend zoveel. Ik heb hem een keer meegenomen naar de Efteling. Toen we naar buiten kwamen, zei hij: ‘In jullie dorp is een vijver waar elke ochtend waterlelies open en dicht gaan en jullie betalen 35 euro om hier naar plastic waterlelies te kijken. Jullie zijn vergeten dat jullie in de Efteling wonen.’ “

De podcast vind je hier:

Luister op Spotify
Luister op iTunes