De Achtste Zonde?

Toen ik in het woordenboek keek om te kijken wat ambitie letterlijk betekende, dacht ik de achtste zonde gevonden te hebben. ‘Eerzucht’ zegt de Van Dale. Klinkt zondig toch? En dat terwijl ambitie over het algemeen als een goede eigenschap wordt beschouwd. Toch zijn er genoeg voorbeelden die laten zien dat ambitie niet alleen maar positieve kanten heeft. Want wat gebeurt er als mensen teveel ambitie hebben? Wat is de keerzijde van de medaille?

Zeven keer won hij de Tour de France. Na zijn strijd tegen kanker had niemand dat voor mogelijk gehouden. Wat een doorzettingsvermogen! Lance Armstrong: hij werd aanbeden, niet alleen door mij, maar door miljoenen mensen over de hele wereld. Overal droegen mensen met trots de gele livestrong polsbandjes. Totdat het een paar maanden geleden allemaal één grote leugen bleek. Lance stortte van zijn voetstuk voor het oog van de wereld. Zijn drive om de beste te zijn, had hem heel lang de berg op gekregen, maar nu daalde hij met grote snelheid af naar het dieptepunt. Lance moest en zou succes hebben als wielrenner. Alles moest wijken voor zijn doel; voor zijn te groot geworden ambitie.

Een ander voorbeeld van een te groot geworden ambitie en tevens één die dichterbij mij staat, is het verhaal van Diederik Stapel, een Nederlandse gedragswetenschapper in de sociale psychologie. Zijn onderzoeken waren vooraanstaand en veelbelovend, hij werd serieus genomen en was een gerespecteerd man. De (wetenschappelijke) wereld leek aan zijn voeten te liggen. Weer een leugen die uitkwam: zijn onderzoeken bleken niet op waarheid gebaseerd. Zijn ontdekkingen waren simpelweg niet waar. Stapel wilde zo graag succes hebben dat hij daarmee zijn eigen waarheid heeft gecreëerd. Niet alleen is hij nu zijn eigen titels en geloofwaardigheid kwijt, de hele sociale wetenschap wordt erop aangekeken. Op de UvA, waar ik les geef, werden bijeenkomsten gehouden over hoe om te gaan met dit voor de wetenschap verschrikkelijke nieuws.

Misschien is dat de les die je uit deze voorbeelden moet trekken. Dat je bewuster met de keuzes om moet gaan in je weg naar de top. Dat ambitie iets moois is, maar dat het net als liefde blind kan maken. Soms kun je beter even nadenken over de gevolgen van je acties. Niet alles hoeft te wijken om je doel te bereiken. Je omgeving kan eronder lijden en zelf word je er ook niet beter van. Lance en Diederik hebben dat wel bewezen. Ga niet over lijken, maar deel je ambitie met anderen. Het hoeft niet eenzaam te zijn aan de top. Probeer anderen te inspireren en samen die berg op te gaan. Laat ambitie niet de achtste hoofdzonde zijn. De achtste deugd lijkt me een beter streven!